8 praktische tips voor een sluitend successieplan

03 oktober 2017 – Natalie Gielissen

Advies

Een successieplan is een plan dat u helpt u om belastingen op erfenis te besparen. U maakt op voorhand een plan van wat er zal gebeuren bij het overlijden. Dit lijkt dus sterk op een testament. Als het over uw nalatenschap gaat, hanteren we bij Helder een gouden vuistregel: ‘het is nooit te vroeg of te laat om uw zaken netjes te regelen.’ Er zijn dan ook tal van redenen om uw successieplan niet aan het toeval (lees: de arbitraire toepassing van het erfrecht) over te laten. Minder erfbelasting betalen, de langstlevende partner beter beschermen, de vrede in de familie bewaren, … Hoe beter u uw zaken vooraf regelt, met hoe meer gemoedsrust u uw leven kunt leiden. Maar hoe begint u eraan om een persoonlijk successieplan op te stellen? We helpen u graag op weg met 8 praktische tips voor een sluitend successieplan op maat.

1. Laat uw huwelijkscontract nakijken

Uw huwelijkscontract is bepalend voor de manier waarop u uw vermogen opbouwt én voor de manier waarop u het nalaat.

Op welke manier maakt u het onderscheid tussen eigen en gemeenschappelijk vermogen?
Komen de opbrengsten en intresten van uw eigen vermogen uzelf of de gemeenschap ten goede?
Gaat bij overlijden enkel het vruchtgebruik van de gezinswoning naar de langstlevende partner en kunnen de kinderen hun aandeel in volle eigendom opeisen? Of beschermen u en uw partner elkaar met een verblijvings- of keuzebeding?
Welk stelsel biedt u de grootste mate van bescherming en controle, maar is ook fiscaal het interessants met het oog op de successierechten die uw partner en/of kinderen zullen moeten betalen?

Tal van vragen die gezien de complexiteit van het Belgisch erfrecht eigenlijk voer zijn voor specialisten. Een huwelijkscontract is dan ook maatwerk, waarbij u zich best goed laat adviseren.

2. Stel een testament op

In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is het opstellen van een testament iets wat u nooit te vroeg kunt doen. Het is zelfs het ideale (tijdelijke) vangnet om toch al een aantal zaken te regelen als u het nog te vroeg vindt om bijvoorbeeld al aan schenken te denken. Door middel van een testament kunt u:

voorzieningen treffen voor een onverwacht overlijden
bijsturen naar wie uw vermogen gaat: een betere bescherming voor uw partner en/of kinderen, al iets nalaten aan klein- of stiefkinderen, onverdeeldheden vermijden door volle eigendom toe te kennen, enz.
vermijden dat kinderen hun erfdeel opeisen ten nadelen van de langstlevende partner d.m.v. een verbod op omzetting van het vruchtgebruik.-

3. Laat een zorgvolgmacht opmaken

Stel u voor: door onvoorziene omstandigheden (plots optredende dementie, een zwaar ongeval, …) bent u niet meer in staat om uw vermogen zelfstandig te beheren. Als u hiervoor niets hebt geregeld, zal de vrederechter een bewindvoerder aanstellen die het beheer van uw vermogen overneemt. Sinds 1 september 2014 kunt u echter zélf bepalen wie hiervoor een volmacht krijgt, zonder tussenkomst van de vrederechter. Een relatief kleine formaliteit die u heel wat meer controle geeft over het toekomstige beheer van wat u hebt opgebouwd.

4. Horizontale successieplanning

Een veel voorkomend misverstand over successieplanning is, dat het altijd gaat om het overdragen van vermogen naar de volgende generatie (de kinderen). Wat vaak vergeten wordt, is dat u ook horizontaal heel wat zaken kunt regelen. Met horizontaal wordt dan bedoeld: tussen (huwelijks)partners. Een beding van aanwas of een herroepbare schenking onder echtgenoten met beding van terugkeer zijn enkele voorbeelden van interessante legale planningstechnieken waarmee u elkaar als partners veel meer zekerheid kunt bieden voor later én heel wat erfbelasting kunt besparen.

5. Schenken met controlebehoud

Een schenking bij leven (doorgaans met betaling van 3 of 7% schenkbelasting) is een goede en perfect legale manier om successierechten te vermijden. Toch zien veel mensen er tegenop, omdat ze schenken gelijkstellen aan het uit handen geven van controle. Ten onrechte. U kunt namelijk in de schenkingsakte perfect een aantal voorwaarden laten opnemen, zoals:

onbindende voorwaarde bij vooroverlijden, bij alcohol- of drugsverslaving of bij faling
vervreemdingsverbod (verbod om het geschonkene te verkopen, weg te schenken, …)
uitsluitingsclausule (regeling waardoor het geschonkene niet aan de schoonfamilie kan ten goede komen)
…

6. Vastgoed schenken

Zoals u in onderstaande tabel kunt zien, is het schenken van vastgoed in rechte lijn of tussen partners fiscaal een stuk voordeliger dan erven. Een voorbeeld: Een koppel bezit een tweede verblijf met een waarde van € 600.000, waarvan ze elk de helft bezitten (scheiding van goederen). Ze besluiten dit stuk vastgoed te schenken aan hun twee kinderen.

Partner 1 schenkt € 300.000:

€ 150.000 aan kind 1
€ 150.000 aan kind 2
3% schenkbelasting: 2 x € 4.500 = € 9.000

Partner 2 schenkt € 300.000:

€ 150.000 aan kind 1
€ 150.000 aan kind 2
3% schenkbelasting: 2 x € 4.500 = € 9.000

Totale schenkbelasting: € 18.000 Bij een vererving zouden deze bedragen meteen in de schrijf van 9% vallen en zou de successiekost dus € 54.000 bedragen.

7. De gesplitste aankoop van vastgoed

Een perfect legale, maar misschien nog te weinig bekende planningstechniek is het gesplitst aankopen van vastgoed als manier om een deel van uw vermogen over te dragen.

Een voorbeeld: U koopt samen met uw kinderen een appartement t.w.v. 600.000.

Als ouders koopt u het vruchtgebruik: 44% van € 600.000 = € 264.000.
Uw kinderen kopen de blote eigendom: 56% van € 600.000 = € 336.000.
Om deze aankoop te financieren, schenkt u uw kinderen € 336.000 met 3% schenkbelasting. De schenkingskost bedraagt dus € 10.080. Bij overlijden is er geen erfbelasting meer verschuldigd.

8. Generation skipping

Bij het plannen van een nalatenschap worden de zaken in de meeste gevallen naar de kinderen toe geregeld. Dat is op zich niet onlogisch, maar brengt enkele nadelen met zich mee:

vaak hebben uw kinderen zelf hun zaken al goed voor elkaar, en zou een financieel steuntje in de rug beter van pas komen voor de kleinkinderen.
uw kinderen betalen nu erfbelasting op uw vermogen. Wanneer zij op hun beurt komen te overlijden, zullen de kleinkinderen een tweede keer belast worden.

Door van meet af aan ook uw kleinkinderen op te nemen in uw succesieplan, kunt u:

degene begunstigen die er het meeste baat bij heeft.
uw nalatenschap spreiden over meer begunstigden, en dus de belastingschrijven lager houden.
dubbele erfbelasting vermijden bij overlijden van de volgende generatie.